Uit onderzoek naar het voorspellende brein blijkt dat het sense-and-respond-proces meer is dan het doorlopend op elkaar afstemmen van gebaren, houdingen en ritmes. Vanuit een sociaal perspectief is het belangrijkste probleem dat de hersenen moeten oplossen, het succesvol bewegen in een dynamische fysieke en sociale omgeving. Elke nieuwe situatie komt met onzekerheden die het gevolg zijn van onvolledige, luidruchtige en schaarse zintuiglijke informatie. Mensen moeten anticiperen op de gedachten, gevoelens en acties van anderen om succesvol met hen om te gaan. Bij het waarnemen van -en interacteren met anderen, moet het brein omgaan met deze onzekerheden door voorspellingen te doen en passende gedragsreacties te genereren. Onderzoek geeft aan het brein de verandersnelheid van de buitenwereld niet aankan zonder het doen van voorspellingen, vooral niet in situaties van acuut gevaar. Het brein doet doorlopend voorspellingen om die onzekerheid te verminderen.
Figuur 3: Anticipate-and-Adjust in interactie (Pe=prediction error).
(Geïnspireerd door Haeckel (1999), Homan (2006, p.34) en Friston (2010))
Tijdens gesprekken doen gesprekspartners voortdurend voorspellingen, zowel vóór als tijdens het gesprek, gebaseerd op onder andere gebaren, taalgebruik, spraaksegmenten, beurtwisselingen en synchronisatie. Het blijkt dat zowel de spreker als de luisteraar in hun brein rekening houden met de voorspelbaarheid van taal en gebaar, wat resulteert in vergelijkbare patronen van hersenactiviteit bij beiden (EEG).
Een bekend verschijnsel is de N400-piek in de hersengolven van de luisteraar, die optreedt wanneer een woord niet past bij de context en niet werd voorspeld. We weten nu ook dat voordat we een gesprek aangaan, of het nu gepland is of spontaan, allerlei mentale schema’s worden geconstrueerd waaruit we allerlei aannames doen, bijvoorbeeld dat de aard van de reactie van de gesprekspartner zal aansluiten bij het gedrag van de spreker. Processen zoals synchronisatie, resonantie en emergentie blijken voorafgegaan te worden door voorspellingen. Wat betekent dit allemaal voor het zachte signaal waar we aan het begin over spraken?